Co to jest stożek rotatorów

Stożek rotatorów znany również jako pierścień rotatorów to zespół mięśni znajdujący się w tylnej części stawu ramiennego. Funkcją tego zespołu mięśniowego oprócz stabilizacji ramienia jest także wykonywania ruchów rotacji zewnętrznej i wewnętrznej. Biorąc pod uwagę bardzo szeroki zakres ruchomości stawu ramieniowego mięśnie te poddawane codziennie dużym obciążeniom. Dodając wysiłek w postaci ćwiczeń fizycznych jak na przykład siłownia, gry zespołowe typu piłka ręczna, siatkówka czy chociażby pływanie nietrudno o uraz tego kompleksu.

 

Zadanie stożka rotatorów

Zadaniem pierścienia rotatorów jest wykonywanie ruchów rotacji wewnętrznej, zewnętrznej, odwodzenia kończyny górnej oraz stabilizacja głowy kości ramiennej w panewce stawowej. 

 

Czynniki wpływające na uszkodzenia stożka rotatorów

Uszkodzenia stożka rotatorów dotyczą w głównej mierze przyczepów na  głowie kości ramiennej a także, choć rzadziej, w przebiegu któregoś z mięśni. Czynnikami wpływającymi na uszkodzenia stożka rotatorów są najczęściej mikrourazy mięśni wskutek monotonnych, powtarzalnych ruchów np serwis w siatkówce lub tenisie, urazy bezpośrednie wywołane np upadkiem (podparcie ręką) lub podczas spaceru z psem, który gwałtownie ruszy do przodu pociągając właściciela za rękę a także zmiany zwyrodnieniowe w budowie stawu ramiennego które z czasem doprowadzają do ocierania się stożka o dolną powierzchnię wyrostka barkowego Uszkodzeniu stożka rotatorów prawie zawsze towarzyszy zespół ciasnot podbarkowej. Szacuje się̨, że 10% populacji ma nieurazowe zerwanie stożka rotatorów w czwartej dekadzie życia, częstość ta wzrasta do 50% w szóstej dekadzie życia i 80% w ósmej dekadzie życia. Połowa pięćdziesięciolatków z bezobjawowym uszkodzeniem stożka rotatorów w ciągu 5 lat zacznie odczuwać́ objawy tego uszkodzenia.

Objawy kliniczne uszkodzenia pierścienia rotatorów 

Najczęstsze objawy to ból w okolicy przedniej ramienia oraz utrudnione czynne odwodzenie, z osłabieniem siły odwodzenia, rotacji zewnętrznej oraz uniesienia. Nieurazowe zerwanie stożka rotatorów może również przebiegać niestety bezobjawowo powodując u osób starszych mocne ograniczenie w zakresie ruchomości stawu ramiennego. 

Metody leczenia

Leczenie uszkodzeń stożka rotatorów może podzielić na: zachowawcze takie jak rehabilitacja, leczenie przeciwbólowe i przeciwzapalne oraz chirurgiczne. Celem wszystkich form terapii jest zmniejszenie bólu oraz odbudowa funkcji barku

Rehabilitacja w leczeniu zachowawczym

Rehabilitacja w leczeniu zachowawczym jest podzielona na fazy:

Faza I: 

  • w przypadku ostrych uszkodzeń 3‒6 dni unieruchomienia w stabilizatorze, 
  • praca w bezbolesnym zakresie ruchu,
  • redukcja bólu stałego i nocnego, 
  • zapobieganie/opóźnienie powstawania zaników mięśniowych,
  • stabilizacja łopatki, 
  • stabilizacja tułowia, mobilność́ kręgosłupa piersiowego i szyjnego,
  • zabiegi fizykoterapii tj: krioterapia, prądy, laser, pole magnetyczne
  • zabiegi kinezyterapii z wykorzystaniem metod PNF, terapii manualnej,   

Kryteria przejścia do II fazy: 

  • minimalny ból i tkliwość 
  • poprawa biernego zakresu ruchu, 
  • powrót do funkcjonalnego czynnego zakresu ruchu poniżej barku 

Faza II: 

  • ćwiczenia obniżające głowę̨ kości ramiennej (rotacja zewnętrzna, wyprost, przywiedzenie), 
  • odzyskiwanie pełnego zakresu ruchu, 
  • odbudowanie rytmu łopatkowo-ramiennego, 
  • wzorce funkcjonalne (PNF), 
  • stopniowe wprowadzanie oporu: ćwiczenia izometryczne – koncentryczne – ekscentryczne, unikanie pracy w końcowych zakresach ruchu. 

Kryteria przejścia do fazy III: 

  • pełen bezbolesny zakres ruchu, 
  • brak bólu i tkliwości podczas ćwiczeń́ wzmacniających.
  1. Faza III: 
  • ćwiczenia sensomotoryczne całego ciała, łopatki i stożka rotatorów, 

Leczenie operacyjne

Podstawowymi wskaźnikami do podjęcia ingerencji chirurgicznej są̨: brak poprawy po leczeniu zachowawczym trwającym kilka miesięcy, nasilające się w ciągu kilku tygodni objawy mimo prawidłowego leczenia nieoperacyjnego, całkowite zerwanie pierścienia rotatorów. 

Podjęcie leczenia operacyjnego wiąże się z pewnym ryzykiem wystąpienia powikłań́ takich jak: ponowne zerwanie ścięgna, zamrożony bark, sztywność́ torebki stawowej, zakażenie, przemieszczenie się kotwicy do szpary stawowej.

Bibliografia:

  1. Kruczyński J., Szulc A., Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja. T. 2., Wyd. 1. PZWL, Warszawa 2015. 
  2. Itoi E., Rotator cu tear: physical examination and conservative treatment. Journal of Orthopaedic Science. 2013; 18(2):197‒204. 
  3. Edwards P., Ebert J., Wang A., Exercise rehabilitation in the non-operative management of rotator cu teras: a review of the literature. Int J Sports Phys Ther. 2016; 11(2): 279–301

 

Tekst opracowali: mgr Przemysław Bednarczyk, lic Dominika Wicher

Centrum Rehabilitacji Arcus Care, ul. Kalwaryjska 9, 30-504 Kraków