Zespół stożka rotatorów
Co to jest stożek rotatorów
Stożek rotatorów znany również jako pierścień rotatorów to zespół mięśni znajdujący się w tylnej części stawu ramiennego. Funkcją tego zespołu mięśniowego oprócz stabilizacji ramienia jest także wykonywania ruchów rotacji zewnętrznej i wewnętrznej. Biorąc pod uwagę bardzo szeroki zakres ruchomości stawu ramieniowego mięśnie te poddawane codziennie dużym obciążeniom. Dodając wysiłek w postaci ćwiczeń fizycznych jak na przykład siłownia, gry zespołowe typu piłka ręczna, siatkówka czy chociażby pływanie nietrudno o uraz tego kompleksu.
Zadanie stożka rotatorów
Zadaniem pierścienia rotatorów jest wykonywanie ruchów rotacji wewnętrznej, zewnętrznej, odwodzenia kończyny górnej oraz stabilizacja głowy kości ramiennej w panewce stawowej.
Czynniki wpływające na uszkodzenia stożka rotatorów
Uszkodzenia stożka rotatorów dotyczą w głównej mierze przyczepów na głowie kości ramiennej a także, choć rzadziej, w przebiegu któregoś z mięśni. Czynnikami wpływającymi na uszkodzenia stożka rotatorów są najczęściej mikrourazy mięśni wskutek monotonnych, powtarzalnych ruchów np serwis w siatkówce lub tenisie, urazy bezpośrednie wywołane np upadkiem (podparcie ręką) lub podczas spaceru z psem, który gwałtownie ruszy do przodu pociągając właściciela za rękę a także zmiany zwyrodnieniowe w budowie stawu ramiennego które z czasem doprowadzają do ocierania się stożka o dolną powierzchnię wyrostka barkowego Uszkodzeniu stożka rotatorów prawie zawsze towarzyszy zespół ciasnot podbarkowej. Szacuje się̨, że 10% populacji ma nieurazowe zerwanie stożka rotatorów w czwartej dekadzie życia, częstość ta wzrasta do 50% w szóstej dekadzie życia i 80% w ósmej dekadzie życia. Połowa pięćdziesięciolatków z bezobjawowym uszkodzeniem stożka rotatorów w ciągu 5 lat zacznie odczuwać́ objawy tego uszkodzenia.
Objawy kliniczne uszkodzenia pierścienia rotatorów
Najczęstsze objawy to ból w okolicy przedniej ramienia oraz utrudnione czynne odwodzenie, z osłabieniem siły odwodzenia, rotacji zewnętrznej oraz uniesienia. Nieurazowe zerwanie stożka rotatorów może również przebiegać niestety bezobjawowo powodując u osób starszych mocne ograniczenie w zakresie ruchomości stawu ramiennego.
Metody leczenia
Leczenie uszkodzeń stożka rotatorów może podzielić na: zachowawcze takie jak rehabilitacja, leczenie przeciwbólowe i przeciwzapalne oraz chirurgiczne. Celem wszystkich form terapii jest zmniejszenie bólu oraz odbudowa funkcji barku
Rehabilitacja w leczeniu zachowawczym
Rehabilitacja w leczeniu zachowawczym jest podzielona na fazy:
Faza I:
- w przypadku ostrych uszkodzeń 3‒6 dni unieruchomienia w stabilizatorze,
- praca w bezbolesnym zakresie ruchu,
- redukcja bólu stałego i nocnego,
- zapobieganie/opóźnienie powstawania zaników mięśniowych,
- stabilizacja łopatki,
- stabilizacja tułowia, mobilność́ kręgosłupa piersiowego i szyjnego,
- zabiegi fizykoterapii tj: krioterapia, prądy, laser, pole magnetyczne
- zabiegi kinezyterapii z wykorzystaniem metod PNF, terapii manualnej,
Kryteria przejścia do II fazy:
- minimalny ból i tkliwość
- poprawa biernego zakresu ruchu,
- powrót do funkcjonalnego czynnego zakresu ruchu poniżej barku
Faza II:
- ćwiczenia obniżające głowę̨ kości ramiennej (rotacja zewnętrzna, wyprost, przywiedzenie),
- odzyskiwanie pełnego zakresu ruchu,
- odbudowanie rytmu łopatkowo-ramiennego,
- wzorce funkcjonalne (PNF),
- stopniowe wprowadzanie oporu: ćwiczenia izometryczne - koncentryczne - ekscentryczne, unikanie pracy w końcowych zakresach ruchu.
Kryteria przejścia do fazy III:
- pełen bezbolesny zakres ruchu,
- brak bólu i tkliwości podczas ćwiczeń́ wzmacniających.
- Faza III:
- ćwiczenia sensomotoryczne całego ciała, łopatki i stożka rotatorów,
Leczenie operacyjne
Podstawowymi wskaźnikami do podjęcia ingerencji chirurgicznej są̨: brak poprawy po leczeniu zachowawczym trwającym kilka miesięcy, nasilające się w ciągu kilku tygodni objawy mimo prawidłowego leczenia nieoperacyjnego, całkowite zerwanie pierścienia rotatorów.
Podjęcie leczenia operacyjnego wiąże się z pewnym ryzykiem wystąpienia powikłań́ takich jak: ponowne zerwanie ścięgna, zamrożony bark, sztywność́ torebki stawowej, zakażenie, przemieszczenie się kotwicy do szpary stawowej.
Bibliografia:
- Kruczyński J., Szulc A., Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja. T. 2., Wyd. 1. PZWL, Warszawa 2015.
- Itoi E., Rotator cu tear: physical examination and conservative treatment. Journal of Orthopaedic Science. 2013; 18(2):197‒204.
- Edwards P., Ebert J., Wang A., Exercise rehabilitation in the non-operative management of rotator cu teras: a review of the literature. Int J Sports Phys Ther. 2016; 11(2): 279–301
Tekst opracowali: mgr Przemysław Bednarczyk, lic Dominika Wicher
